Moral Character Development; ‘Allama Tabatabaei’s Perspective

This study presents an analytical investigation of the role of moral development and human character in self-realization from the point of view of `Allama Tabataba’i a renowned Muslim philosopher, (from now on ‘Allama). The research toches upon an Islamic perception of self-realization represented by `Allama. The latter is seen as typical of Islamic Shi`i thinking. The intention in this study is to focus on moral development as a significant aspect of the human self, to rediscover and determine the wisdom behind self-realization from `Allama’s perspective.
The term “moral” is an adjective comparable to “ethical, virtuous, righteous, noble” that means “conforming to a standard of what is right and good”. Within the range of terms, “moral” is “the most comprehensive term ... in all of its pertinent senses it implies a relationship to character or conduct viewed as good or bad or as right or wrong.” The sense of human character and its conformity “to the accepted standard” is strongly implied in all features and applications of morality. This standard determines the rightness or goodness of human conduct. With this in the mind, I embark on my studies of morality in order to survey the extent to which one could place emphasis on its instrumentality for self-realization.
From ‘Allama’s perspective, morality is a crucial vehicle if it is not the most refined means of self-realization. In one respect, self-realization has to do with human conduct and implies a relationship to human moral character. In fact, self-realization is a twin process that on the one hand, deals with the theoretical or ideological accept of human life and, on the other, concerns moral practice and practical conduct. Morality may be the most direct and closest avenue to the actualization of the self. It will be pointed out that a concept such as self-actualization can be a subject matter of the moral and ethical domain or applicable therein. This study is to elaborate the essential elements and principles of moral character development in the way that could lead to self-realization. This conceptualization of morality and its relation to self-realization on its part could work as the closest way for moral character development.
Key Words: moral and morality, moral experience, self-realization, moral development, ‘Allama’s perspective

حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید احمد رهنمایی

سید احمد رهنمایی( 0 - 1338)

دکترای فلسفة تعلیم و تربیت، با بیش از 37 سال سابقة تحصیل،  تدریس و تحقیق در حوزة علمیة قم و دانشگاه­ها، از جمله پژوهشگرانی هستم که در قلمرو تعلیم و تربیت، روان­شناسی، مشاوره، ارزش شناسی، غرب شناسی و ... تألیفاتی به جوامع حوزوی و دانشگاهی تقدیم کرده­ام. اینجانب دورة دکتری را به مدت سه سال و نیم، از سپتامبر 1995 (شهریور 1374) تا ژانویة 1999 (بهمن 1377)، در دانشکدة تعلیم و تربیت دانشگاه مک گیل (McGill) کانادا طی نمودم و پس از دفاع از پایان نامة دکتری خود با  عنوان:

"The Concept of Self-Realization in the Educational Philosophies of John Dewey and Allama Tabataba'i"

به دریافت مدرک دکتری با امتیاز عالی نایل گردیدم. پس از فراغت از تحصیل و بازگشت به ایران، از اول فروردین سال 1378 به عضویت هیأت علمی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) پذیرفته شدم. همزمان با اشتغال به فعالیت­های علمی و پژوهشی، از مهر ماه همان سال از جانب ریاست محترم مؤسسه به معاونت تربیتی ـ فرهنگی مؤسسه منصوب گردیدم و تا پایان تیر ماه 1385 در این سمت باقی ماندم. از آن پس تا خرداد 1390 در سمت مدیریت انتشارات مؤسسه و تا مهرماه سال 1391 در سمت معاونت اطلاع رسانی و امور بین الملل (فناوری اطلاعات) انجام وظیفه کردم . هم اکنون به عنوان عضو هیأت علمی با رتبة دانشیاری در مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) به تدریس و تحقیق اشتغال دارم. تدریس­های اینجانب، به دو زبان فارسی و انگلیسی، بیشتر بر حوزه­های علوم تربیتی، روانشناسی و راهنمایی و مشاوره متمرکز بوده است.  از این ناچیز تاکنون آثار متعددی به صورت مقاله، مصاحبه، کتاب و ترجمة کتاب منتشر شده است که از جمله به کتاب­های « غرب شناسی»، «درآمدی بر مبانی ارزش‌ها»، «آشنایی با اصول و فنون مشاوره»، «حکومت جهانی واحد: رویارویی جهان بینی سکولار با جهان بینی توحیدی» ، «درآمدی بر فلسفة تعلیم و تربیت»، «مکتب تربیتی علامه طباطبایی» و «اصول نظریه پردازی در قلمرو علوم انسانی» اشاره می شود. کتاب «درآمدی بر فلسفة تعلیم و تربیت» به عنوان کتاب سال حوزه معرفی گردید. اخیرا در اردیبهشت ماه 1396، پایان نامة دکتری این کمترین با عنوان 

Self-Realization: A Comparative Study on Educational Philosophy of John Dewey and 'Allama Tabataba'i

با مشارکت مؤسسه عروه الوثقی و مؤسسة امام خمینی در قم به چاپ رسید. ضمنا ویراست جدید دو کتاب "درآمدی بر مبانی ارزش­ها" و "درآمدی بر فلسفة تعلیم و تربیت" با عنوان «مبانی ارزش­ها» و «فلسفة تعلیم و تربیت: غریی و اسلامی، با مشارکت "سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها" (سمت) و مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در دست چاپ و نشر می­باشد.

در حال حاضر مشغول تألیف کتاب جامعی در زمینة تعلیم و تربیت اسلامی و تدوین مقالاتی در سطح علمی-پژوهشی می­باشم. ضمنا، ترجمه و نقد یک فصل از کتاب

Philosophy of Psychology, Mario Bunge & Ruben Ardila

نیز برعهدة اینجانب بود. این اثر با عنوان «فلسفة روانشناسی و نقد آن» توسط پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال 1388 به چاپ رسید و در بیست و هشمین دورة انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران خوش درخشید. بنده از طرف معاونت پژوهش مؤسسۀ امام خمینی (ره) در سال 1386 به عنوان پژوهشگر ممتاز و در سال­های 1388  و 1389به عنوان پژوهشگر برتر معرفی گردیده، مورد تشویق قرار گرفتم . درحال حاضر، علاوه بر اشتغال به امور آموزشی و پژوهشی، مدیر مسئول ماهنامة "معرفت"، مدیر مسئول فصلنامة "فرهنگ پویا" و سردبیر مجلة علمی-تخصصی انگلیسی زبان "آفاق اندیشه (Horizons of Thought)" نیز می‌باشم.

یادآوری

1.      ارزیابی ده­ها مقاله از مجلات گوناگونی چون "اسلام و پژوهش­های تربیتی"، "معرفت"، "فرهنگ پویا"، "معرفت اخلاقی"، همچنین نظارت و ارزیابی چندین طرح پژوهشی، از جمله "همسران سازگار"، "مهارت های سازگاری"، "خانوادة موفق"، "خاستگاه آداب" نگارش آقای علی حسین زاده، و "تربیت اخلاقی و برنامة درسی با مروری برآثار علامه مصباح یزدی"، نگارش آقای حمید رضا کاظمی، و "مسائل اخلاقی در مشاورة اسلامی و مقایسة آن با نظام­نامة اخلاقی انجمن مشاورة آمریکا" نگارش آقای احمد امامی راد، و ... در ضمن برنامه­ها و فعالیت­های علمی اینجانب قرار داشته و دارند.

2.      تا کنون بالغ بر پنجاه مورد راهنمایی و مشاوره و داوری پایان­نامه در دو مقطع ارشد و دکتری بر عهده داشته­ام و در حال حاضر راهنمایی پنج پایان­نامه در سطح دکتری را بر عهده دارم.

3.      ده ها مورد همکاری علمی با مراکز حوزوی و دانشگاهی سطح کشور در قالب میزگردها، نشست­ها، ارزیابی­ها، مصاحبه­ها و گفتگوهای علمی جزو برنامه­های من بوده است که به بخشی از آنها در جدول اشاره شد. 

4.      سال­های متمادی حضور در مراکز مشاورة حوزة علمیة قم و مؤسسة امام خمینی (ره) به عنوان مشاور در پیشینة همکاری اینجانب با آن مراکز قرار دارد.

5.      قبل از اعزام به خارج کشور، طی سالهای 1366 تا  1370 ، در چارچوب همکاری­های علمی گروه روانشناسی بنیاد فرهنگی باقر العلوم علیه السلام با دفتر همکاری حوزه و دانشگاه آن زمان، اینجانب به عنوان یکی از دانش آموختگان گروه مزبور در طرح و تألیف کتاب روان­شناسی رشد با نگرشی به منابع اسلامی مشارکت فعال داشتم. این اثر در قالب دو جلد در سال­های 1374 و 1375 توسط سمت (سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها) چاپ و منتشرگردید و جایزة ویژه­ای را به خود اختصاص داد. کتاب روان­شناسی رشد با نگرشی به منابع اسلامی از تاریخ نشر تا کنون در زمرة کتاب­های درسی دانشگاه­ها قرار گرفته و چندین نوبت چاپ خورده است.

6.      تا کنون سه کرسی ترویجی با عنوان «تربیت ولایی-جهادی زمینه­ساز تمدن اسلامی» و «آموزش و پرورش فراگیر طرحی برای تجمیع استعدادها» و «چیستی و قلمرو تعلیم و تربیت ارزشها» در سال 1394 و 1395 و 1396 زیر نظر دبیرخانة کرسی­های نظریه­پردازی و معاونت پژوهشی مؤسسة امام خمینی و با مشارکت انجمن تعلیم و تربیت اسلامی حوزة علمیة قم ارایه نموده­ام.

 

مسئولیت­های ویژه از سال 8731 تا کنون

 

معاون تربیتی ـ فرهنگی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	85-1378
معاون اطلاع رسانی و امور بین الملل مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)[1]	91- 1385
مدیر مسئول ماهنامة معرفت، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	- 1385
مدیر مسئول فصل نامة فرهنگ پویا ـ دفتر پژوهش­های فرهنگی	- 1382
سر دبیر مجلة علمی-تخصصی انگلیسی زبان Horizons of Thought	بهمن -1393
دبیر شورای نشریات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	90- 1383
عضو شورای علمی گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	-1384
نمایندۀ طلاب و فضلای شهرضا در مجمع نمایندگی طلاب و فضلای حوزۀ علمیۀ قم	84-1380
عضو کمیتة دکتری گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	-1386
مدیر انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	90-1385
مدیر گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	آذر 1389 تا آبان 1393
نمایندۀ مؤسسه امام خمینی(ره) در نخستین و دومین کنگرۀ بین المللی علوم انسانی-اسلامی	سال­های 92-1390
عضو کمیتة علمی اخلاق و تربیت، مدارج علمی مرکز مدیریت حوزه­های علمیه	از سال 1391
عضو شورای تدوین فرهنگ جامع اسلامی	1393-95
رییس شورای علمی دانشگاه مجازی	از پاییز 1394
مدیر کارگروه غرب­شناسی مرکز تربیت پژوهشگر معارف اسلامی	از پاییز 1395
عضو شورای علمی پژوهشکدة امر به معروف و نهی از منکر	1395-96

 

 

---

[1] . این معاونت در سال 1390به "معاونت فناوری اطلاعات" تغییر نام یافت.