حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمود نوذری- Mahmood Nozari
طراحی مدل تربیت دینی در مدارس
منظور از مدل تغییراتی است که مؤسس مدارس اسلامی در مدل تربیتی و آموزشی ایجاد میکنند که با تغییرات اسلامی هماهنگی باشد. در واقع در این مدارس برنامهِ آموزشی و درسی از نظام دولتی گرفته میشود ولی مؤسسان مدارس این مدل را بازسازی میکنند.
چالشهایی که یک مدیر با آن مواجه است و به دنبال پاسخ آن است:
1. شکلگیری و تغییرات دینداری در دوران کودکی چگونه است؟
برای پاسخ به این پرسش که آغاز شکل گیری و تغییراتی که در دوره کودکی صورت میگیرد به پرسشهای کوچکتری مطرح میشود که در مجموع پاسخ به پرسش اصلی است و عبارتند از:
1. شکل گیری و تغییرات برای فهم گذارههای دینی در کودک چگونه است؟
2. شکل گیری و تغییرات در تجربهِ دینی چگونه است؟
3. توانایی کودک برای فهم مناسک دینی و انجام ان چگونه است؟
4. انتظارما این است که کودک به چه مرتبهای از دینداری برسد؟
چالشی که برخی مدیران بیان کردهاند و این باز میگردد به این که آیا نظام مدرسه میتواند اهداف تربیت دینی را محقق کند.
پذیرفتن این که تحولات اجتماعی در تربیت دینی تأثیر میگذارد امری مشخص است اما مسئله این است که مکانیزم این تأثیر چگونه است؟ در واقع در این جا ما به نظریهای از یادگیری احتیاج داریم که یادگیری از طریق تکنولوژی پیگیری میکند.
مدیران مدارس کار علمی انجام نمیدهند، بلکه با مشکل مواجه میشوند و دست به اقدام میزنند. اقدام برای حل مسائل در شکل گیری دینداری است و با تحلیلی که از تغییرات دینداری دارند، برای حل آن اقدام میکنند. تحلیل آنها این است که این تغییرات متاثر از خانه و مدرسه است. کودک در ارتباط با دیگران است که وفای به عهد، ایمان، صداقت و .. را یاد میگیرند. کودک در روابط اجتماعی دو یادگیری دارد. نخست یادگیری مفهومی است که مفهوم خدا را از اطرفیان خود میآموزد و بعد یادگیری تصویری است که تصویری از خدا در ذهن او نقش میبندد. این دو یادگیری با هم ترکیب میشوند و یادگیری را در مورد خداوند به وجود میآورد. دینداری در این رویکرد با توانایی و بعد شناختی سر و کار ندارد. برای توضیح این دیدگاه که امام خمینی ره نیز در شرح جنود عقل و جهل به آن اشاره می کند، تربیت از کودکی تا نوجوانی محصول تربیت است. لذا برخورد نامناسب اطرافیان با کودک ممکن است که کاری با کودک بکند که دیگر کاری از اوتاد و عرفا بر نیاید. علامهی طباطبایی فطرت و شاکله را در کنار این بحث مطرح میکند. شاکله همان چیزی است که به صورت شجرهِ طیبه یا شجره خبیثه شکل میگیرد و ممکن است مانع فطرت شود. لذا این شاکله ممکن است حجاب فطرت است. در این دیدگاه ظرفیت و پرسشهای دینی مسئلهی جدی نیست و در روابط سالم است که دینداری شکل میگیرد. برای رسیدن به هدف تربیت دینی در مدارس باید اقدامات زیر را انجام دهند.
1. انتخاب افرادی که در محیط مدرسه هستند حتی رانندهِ سرویس باید از افراد مناسبی انتخاب شوند.
2. لذا روابط و مناسبات باید به نحوی باشد که فطرت را شکوفا کند داشته باشد تا آن را با مدرسه هماهنگ کند.
3. فراهم کردن زمینهِی تجربهِ دینی در این رویکرد مهم است.
بنابراین برخی برای حل چالش اجتماعی به دنبال ایجاد نظام مستقل از مدرسه رفتهاند و مدارسی همچون مدارس مدرسه محور یا مدرسه مسجد را پیشنهاد دادهاند.